Ćwiczenia fonacyjne (ćwiczenia głosowe) ułatwiają prawidłowe wydobycie głosu, np.:

– rozluźnienie mięśni krtani i aparatu artykulacyjnego,

 – wyrobienia miękkiego nastawienia głosu,

– umiejętność kierowania głosu na sklepienie podniebienia twardego,

– wyrabianie umiejętności modulowania natężenia i wysokości głosu,

-ustalenie wysokości głosu charakterystycznej dla danej osoby.

Przykłady ćwiczeń fonacyjnych:

1.Naśladowanie odgłosów zwierząt.

Pomocne tu będą liczne wierszyki z wykorzystaniem onomatopei, które dorosły recytuje, a dzieci uzupełniają ich treść, wypowiadając wyrazy dźwiękonaśladowcze:

"Poliglota"

Jestem mały poliglota,

bo rozumiem psa i kota.

Ptasi język także znam,

zaraz udowodnię wam.

Kotek miskę mleka miał.

- Pyszne było – miauknął: miau miau.

Piesek też by pewnie chciał,

szczeknął głośno: hau hau.

Małej myszce ser się śni,

piszczy cicho: pii pii pii.

Kurka zniosła jajek sto,

gdacze o tym: ko ko ko.

Kaczka śliczne pióra ma,

kwacze dumnie: kwa kwa kwa.

Nad jeziorem żabek tłum,

kumka sobie kum kum kum.

 

Okrzyki

Tam na wróble stoi strach – ach ach
Jaki duży wyrósł groch – och, och!
Ty, wietrzyku liśćmi chwiej – hej, hej!
Heli dobrze w szkole szło – ho ho!
Znów od rana w kuźni ruch – buch buch!
Płaksa nie wie, czego chce – eeeee!
Drzemią kury w cieniu lip – cip cip!
Przeskoczymy przez ten kloc – hoc, hoc!
Przemknął zając w poprzek bruzd – szust, szust!
Traktor na zakręcie znikł – pyk pyk!
Krówki w polu mokną w dżdżu – mu mu!
Znowu rozlał mi się klej – ojej!
Deszcz załzawia oczka szyb – chlip chlip!
Poszedł kaczki wołać Jaś – taś taś!
Nie wrzeszcz, bo to ledwie świt – cyt cyt!
Wrona też swój okrzyk ma – kra kra!
Jurek Władka zgubi trop – hop hop!
Od niedzieli zima zła – hu ha!
Do snu nucą kotki dwa – aaaa!
Jest okrzyków tyle, że
Mnie wystarczą właśnie te.
Komu mało, takich znam,
Ten niech coś wymyśli sam.                 

J.Huszcza

Dziadzio Mrok

Pada, pada deszcz chlupu, chlupu, chlup!
Idzie dziadzio Mrok tupu, tupu, tup!
Idzie dziadzio Mrok człapu, człapu, człap!
Wyskoczyła noc, za połę go łap!
Zmyka dziadzio Mrok tupu, tupu, tup!
A noc za nim brnie chlupu, chlupu, chlup!                   

 E.Szelburg-Zarembina

 

Wesołe dźwięki 

Jedzie pociąg fu fu fu
Trąbka trąbi tru tu tu
A bębenek bum bum bum
Na to żabki kum kum kum
Deszczyk kapie kap kap kap
Konik człapie człap człap człap
Mucha brzęczy bzy bzy bzy
A wąż syczy sy sy sy
Baran beczy bee bee bee
Za to koza mee mee mee
Zegar cyka cyk cyk cyk
A dzwoneczki dzyn dzyn dzyn
Jeżyk idzie tup tup tup
Woda chlapie chlup chlup chlup
Dzięcioł stuka stuk stuk stuk
Do drzwi pukam puk puk puk.                

W zagrodzie Małgosi

Wieczorem w zagrodzie cioci Małgosi
Każde zwierzątko o jedzenie prosi.
Piesek szczeka: HAU, HAU, HAU,
Kotek miauczy: MIAU, MIAU, MIAU,
Kura gdacze; KOD, KO, DA
Kaczka kwacze: KWA, KWA, KWA.
Gąska gęga: GĘ, GĘ, GĘ
Ona też chce najeść się.
Owca beczy: BE, BE, BE,
Koza muczy: ME, ME, ME,
Indor gulaga: GU, GU, GU
Krowa ryczy: MU, MU, MU,
Konik parska: PRR, PRR, PRR
A pies warczy: WRR, WRR, WRR.
I tak gra orkiestra ta, aż Małgosia jeść im da.

Co kotek miał?

Mały Jasio kotka przy kominku spotkał.
Ukłonił się kapeluszem – porozmawiać z kotkiem muszę.
– Miał kotek siostrę?
– Miau.
– Miał kotek pazurki ostre?
– Miau.
Miał kotek mamę i tatę.
– Miau.
– Miał kotek na grzbiecie łatę?
– Miau.
I tak sobie przez godzinkę,
rozmawiali przed kominkiem.

                  M.Kownacka

 

Osioł

Był kiedyś osioł siodłaty
Śmieszny, bo w siwe łaty.
W kurniku się osioł wychował
Kur mowę sam opanował.
Na próżno wszyscy się wysilali
I oślej mowy go nauczali.
Prosiła go gosposia: „Osiołku, i – o, i –o”,
Lecz osioł odpowiadał: „ A sio, a sio, a sio”.
Przynosił Tosiek siano: „ Osiołku, i –o, i –o”,
A osioł powtarzał uparcie: „A sio, a sio, a sio”.
Basia siekała mu sieczkę: „ Osiołku, i –o, i –o”,
A osioł wciąż odpowiadał: „ A sio, a sio, a sio”.
Prosiły go gęsi i rysie, prosiaki oraz misie: „Osiołku, i –o, i –o”.
Osioł uparcie swoje: „ A sio, a sio, a sio”.
Silili się nie na żarty,
Lecz osioł był uparty,
Aż wreszcie zrezygnowali i osła przedrzeźniali: „ A sio, a sio, a sio”
A osioł spojrzał leniwie
I ryknął do nich złośliwie:
„ Znudziło mi się to, i –o, i –o, i –o”.

Kraina zwierząt

Gdy kotek zgubi swą mamę
Gdy sam na podwórku zostanie
Jak piszczy, gdy mleczka by chciał?
Miau, miau, miau
Gdy kaczka uczy kaczuszki
Jak w wodzie moczyć swe nóżki
To kiedy zachęcić je ma, to woła:
Kwa, kwa, kwa
Gdy mały cielaczek w oborze
Na nóżkach już ustać nie może
Jak mama krówka muczy do snu?
Muuu, muuu, muuu
Gdy kózki małe na łące
Kwiatki zrywają pachnące
Jak meczą,gdy jeść im się chce?
Mee, meee, mee
Gdy małe żółte kurczęta
Do snu mrużą oczęta
Co mówią, gdy coś im się śni?
Pii, Pii,Piiii
A małe świnki w chlewiku
Rozmów prowadzą bez liku
I wszystkie wołają, gdy robi się szum
Chrum, chrum, chrum

2. Ćwiczenia z wykorzystaniem samogłosek, np.:

Wymawianie na jednym wydechu przedłużonych samogłosek:
aaaaaa…
ooooo…
uuuuu…
eeeee…
iiiii…
yyyyy…

Łączenie i powtarzanie po 2 samogłoski, następnie po 3 samogłoski:
ao ao ao ao ao…
eo eo eo eo eo…
iu iu iu iu iu…
ua ua ua ua ua…

aou aou aou

eyi eyi eyi

Śpiewanie samogłosek,  wodząc palcem po muszli ślimaka (robimy to na jednym wydechu): eeeeee…..
 

Śpiewanie samogłoskowych kołysanek lalkom i misiom na melodię „Kotki dwa” lub „Panie Janie”:  aaaaaaaaaa.

Wymawianie samogłosek z przedstawionym schematem graficznym (np. krótko, długo, punktowanie).

Wymawiamy samogłoski a,o,e,u,i,y, kolejno: bezgłośnie, szeptem, półgłosem i głośno.

 

3.Ćwiczenia w naśladowaniu śmiechu różnych osób, np. :

- potężny mężczyzna śmieje się tubalnie – „hohohoho”,

-kobieta śmieje się nieco wyższym głosem – „hahahaha”,

- staruszek, staruszka niezbyt głośno – „hehehehe”,

-chłopiec głośno – „hahahaha”,

- dziewczynka piskliwie – „hihihihi”

4. Wypowiadanie na jednym wydechu: liczb po kolei, dni tygodnia, krótkich wyliczanek.

Nabieramy powietrze nosem i na jednym oddechu mówimy tekst:

“Kura”

Siedzi kura w koszyku, liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo, trzecie jajo…

“Rosół”

Siedzi chłop przy stole, liczy oka w rosole: jedno oko, drugie oko, trzecie oko…

I liczymy do tylu, do ilu damy radę…

“Wrony”

Pierwsza wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona bez ogona…. a trzynasta ogoniasta!

5.  Rytmiczne mówienie, w takt, sylabami, z wyklaskiwaniem, z wybijaniem rytmu: np. wymawianie imion, wyliczanek.

Ćwiczenia fonacyjne (ćwiczenia głosowe) ułatwiają prawidłowe wydobycie głosu, np.:

– rozluźnienie mięśni krtani i aparatu artykulacyjnego,

 – wyrobienia miękkiego nastawienia głosu,

– umiejętność kierowania głosu na sklepienie podniebienia twardego,

– wyrabianie umiejętności modulowania natężenia i wysokości głosu,

-ustalenie wysokości głosu charakterystycznej dla danej osoby.

Przykłady ćwiczeń fonacyjnych:

1.Naśladowanie odgłosów zwierząt.

Pomocne tu będą liczne wierszyki z wykorzystaniem onomatopei, które dorosły recytuje, a dzieci uzupełniają ich treść, wypowiadając wyrazy dźwiękonaśladowcze:

"Poliglota"

Jestem mały poliglota,

bo rozumiem psa i kota.

Ptasi język także znam,

zaraz udowodnię wam.

Kotek miskę mleka miał.

- Pyszne było – miauknął: miau miau.

Piesek też by pewnie chciał,

szczeknął głośno: hau hau.

Małej myszce ser się śni,

piszczy cicho: pii pii pii.

Kurka zniosła jajek sto,

gdacze o tym: ko ko ko.

Kaczka śliczne pióra ma,

kwacze dumnie: kwa kwa kwa.

Nad jeziorem żabek tłum,

kumka sobie kum kum kum.

 

Okrzyki

Tam na wróble stoi strach – ach ach
Jaki duży wyrósł groch – och, och!
Ty, wietrzyku liśćmi chwiej – hej, hej!
Heli dobrze w szkole szło – ho ho!
Znów od rana w kuźni ruch – buch buch!
Płaksa nie wie, czego chce – eeeee!
Drzemią kury w cieniu lip – cip cip!
Przeskoczymy przez ten kloc – hoc, hoc!
Przemknął zając w poprzek bruzd – szust, szust!
Traktor na zakręcie znikł – pyk pyk!
Krówki w polu mokną w dżdżu – mu mu!
Znowu rozlał mi się klej – ojej!
Deszcz załzawia oczka szyb – chlip chlip!
Poszedł kaczki wołać Jaś – taś taś!
Nie wrzeszcz, bo to ledwie świt – cyt cyt!
Wrona też swój okrzyk ma – kra kra!
Jurek Władka zgubi trop – hop hop!
Od niedzieli zima zła – hu ha!
Do snu nucą kotki dwa – aaaa!
Jest okrzyków tyle, że
Mnie wystarczą właśnie te.
Komu mało, takich znam,
Ten niech coś wymyśli sam.                 

J.Huszcza

Dziadzio Mrok

Pada, pada deszcz chlupu, chlupu, chlup!
Idzie dziadzio Mrok tupu, tupu, tup!
Idzie dziadzio Mrok człapu, człapu, człap!
Wyskoczyła noc, za połę go łap!
Zmyka dziadzio Mrok tupu, tupu, tup!
A noc za nim brnie chlupu, chlupu, chlup!                   

 E.Szelburg-Zarembina

 

Wesołe dźwięki 

Jedzie pociąg fu fu fu
Trąbka trąbi tru tu tu
A bębenek bum bum bum
Na to żabki kum kum kum
Deszczyk kapie kap kap kap
Konik człapie człap człap człap
Mucha brzęczy bzy bzy bzy
A wąż syczy sy sy sy
Baran beczy bee bee bee
Za to koza mee mee mee
Zegar cyka cyk cyk cyk
A dzwoneczki dzyn dzyn dzyn
Jeżyk idzie tup tup tup
Woda chlapie chlup chlup chlup
Dzięcioł stuka stuk stuk stuk
Do drzwi pukam puk puk puk.                

W zagrodzie Małgosi

Wieczorem w zagrodzie cioci Małgosi
Każde zwierzątko o jedzenie prosi.
Piesek szczeka: HAU, HAU, HAU,
Kotek miauczy: MIAU, MIAU, MIAU,
Kura gdacze; KOD, KO, DA
Kaczka kwacze: KWA, KWA, KWA.
Gąska gęga: GĘ, GĘ, GĘ
Ona też chce najeść się.
Owca beczy: BE, BE, BE,
Koza muczy: ME, ME, ME,
Indor gulaga: GU, GU, GU
Krowa ryczy: MU, MU, MU,
Konik parska: PRR, PRR, PRR
A pies warczy: WRR, WRR, WRR.
I tak gra orkiestra ta, aż Małgosia jeść im da.

Co kotek miał?

Mały Jasio kotka przy kominku spotkał.
Ukłonił się kapeluszem – porozmawiać z kotkiem muszę.
– Miał kotek siostrę?
– Miau.
– Miał kotek pazurki ostre?
– Miau.
Miał kotek mamę i tatę.
– Miau.
– Miał kotek na grzbiecie łatę?
– Miau.
I tak sobie przez godzinkę,
rozmawiali przed kominkiem.

                  M.Kownacka

 

Osioł

Był kiedyś osioł siodłaty
Śmieszny, bo w siwe łaty.
W kurniku się osioł wychował
Kur mowę sam opanował.
Na próżno wszyscy się wysilali
I oślej mowy go nauczali.
Prosiła go gosposia: „Osiołku, i – o, i –o”,
Lecz osioł odpowiadał: „ A sio, a sio, a sio”.
Przynosił Tosiek siano: „ Osiołku, i –o, i –o”,
A osioł powtarzał uparcie: „A sio, a sio, a sio”.
Basia siekała mu sieczkę: „ Osiołku, i –o, i –o”,
A osioł wciąż odpowiadał: „ A sio, a sio, a sio”.
Prosiły go gęsi i rysie, prosiaki oraz misie: „Osiołku, i –o, i –o”.
Osioł uparcie swoje: „ A sio, a sio, a sio”.
Silili się nie na żarty,
Lecz osioł był uparty,
Aż wreszcie zrezygnowali i osła przedrzeźniali: „ A sio, a sio, a sio”
A osioł spojrzał leniwie
I ryknął do nich złośliwie:
„ Znudziło mi się to, i –o, i –o, i –o”.

Kraina zwierząt

Gdy kotek zgubi swą mamę
Gdy sam na podwórku zostanie
Jak piszczy, gdy mleczka by chciał?
Miau, miau, miau
Gdy kaczka uczy kaczuszki
Jak w wodzie moczyć swe nóżki
To kiedy zachęcić je ma, to woła:
Kwa, kwa, kwa
Gdy mały cielaczek w oborze
Na nóżkach już ustać nie może
Jak mama krówka muczy do snu?
Muuu, muuu, muuu
Gdy kózki małe na łące
Kwiatki zrywają pachnące
Jak meczą,gdy jeść im się chce?
Mee, meee, mee
Gdy małe żółte kurczęta
Do snu mrużą oczęta
Co mówią, gdy coś im się śni?
Pii, Pii,Piiii
A małe świnki w chlewiku
Rozmów prowadzą bez liku
I wszystkie wołają, gdy robi się szum
Chrum, chrum, chrum

2. Ćwiczenia z wykorzystaniem samogłosek, np.:

Wymawianie na jednym wydechu przedłużonych samogłosek:
aaaaaa…
ooooo…
uuuuu…
eeeee…
iiiii…
yyyyy…

Łączenie i powtarzanie po 2 samogłoski, następnie po 3 samogłoski:
ao ao ao ao ao…
eo eo eo eo eo…
iu iu iu iu iu…
ua ua ua ua ua…

aou aou aou

eyi eyi eyi

Śpiewanie samogłosek,  wodząc palcem po muszli ślimaka (robimy to na jednym wydechu): eeeeee…..
 

Śpiewanie samogłoskowych kołysanek lalkom i misiom na melodię „Kotki dwa” lub „Panie Janie”:  aaaaaaaaaa.

Wymawianie samogłosek z przedstawionym schematem graficznym (np. krótko, długo, punktowanie).

Wymawiamy samogłoski a,o,e,u,i,y, kolejno: bezgłośnie, szeptem, półgłosem i głośno.

 

3.Ćwiczenia w naśladowaniu śmiechu różnych osób, np. :

- potężny mężczyzna śmieje się tubalnie – „hohohoho”,

-kobieta śmieje się nieco wyższym głosem – „hahahaha”,

- staruszek, staruszka niezbyt głośno – „hehehehe”,

-chłopiec głośno – „hahahaha”,

- dziewczynka piskliwie – „hihihihi”

4. Wypowiadanie na jednym wydechu: liczb po kolei, dni tygodnia, krótkich wyliczanek.

Nabieramy powietrze nosem i na jednym oddechu mówimy tekst:

“Kura”

Siedzi kura w koszyku, liczy jaja do szyku: jedno jajo, drugie jajo, trzecie jajo…

“Rosół”

Siedzi chłop przy stole, liczy oka w rosole: jedno oko, drugie oko, trzecie oko…

I liczymy do tylu, do ilu damy radę…

“Wrony”

Pierwsza wrona bez ogona, druga wrona bez ogona, trzecia wrona bez ogona…. a trzynasta ogoniasta!

5.  Rytmiczne mówienie, w takt, sylabami, z wyklaskiwaniem, z wybijaniem rytmu: np. wymawianie imion, wyliczanek.